naar beeldvorming en diagnostiek volgens het aangepaste AAIDD model van de multidisciplinaire richtlijn 'probleemgedrag bij volwassenen met een verstandelijke beperking'
Aanleiding

Het Zorginstituut Nederland heeft in het kader van haar Zinnige zorg onderzoek in de gehandicaptenzorg in september 2021 een verbetersignalement geschreven over op welke punten de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag beter kan. Uit dit kwalitatieve onderzoek komt naar voren dat het aangepaste AAIDD-model voor beeldvorming en diagnostiek van probleemgedrag nog vrijwel onbekend is onder zorgprofessionals en dat het niet in zijn volle omvang wordt toegepast. Ook blijkt in de zorgpraktijk sprake van onderdiagnostiek.

Eén van de verbeteracties is te komen tot verbetering van de beeldvorming en diagnostiek, zodat de werkwijze zoals beschreven in de multidisciplinaire richtlijn ‘probleemgedrag bij volwassenen met een verstandelijke beperking’ kan worden verankerd in de werkprocessen bij zorginstellingen .

Doel

Als onderdeel van de verbeteracties zetten de beroepsverenigingen NVAVG, BPSW, V&VN, NIP, NVO, KansPlus en VGN deze vragenlijst uit met als doel meer inzicht te krijgen in hoeverre zorgprofessionals bekend zijn met c.q. werken volgens de ‘geest van’ module 1 over Beeldvorming uit de multidisciplinaire richtlijn ‘Probleemgedrag bij volwassenen met een verstandelijke beperking’.

Als vervolg op deze vragenlijst wordt via enkele pilots bij zorgaanbieders ingezoomd op de vraag hoe de werkwijze van het breed en meervoudig kijken naar cliënten volgens ‘de geest van’ het aangepast AAIDD model van de multidisciplinaire richtlijn in werkwijzen en/of binnen zorgorganisaties kan worden verankerd. Daarom vragen we aan het eind van de vragenlijst of u bereid bent aan deze pilot mee te werken.

De vragenlijst

De vragenlijst wordt uitgezet onder professionals die betrokken zijn bij het in kaart brengen van verklaringen voor probleemgedrag en de begeleiding en behandeling bij volwassenen met een verstandelijke beperking (met probleemgedrag) en onder zorgaanbieders.

De vragenlijst bestaat uit 35 overwegend multiplechoice vragen met de mogelijkheid tot het geven van een toelichting.

Het invullen van de vragenlijst kost ongeveer 15-25 minuten.
A. Algemene vragen

Question Title

* 1. Wat is uw functie?

Question Title

* 2. Hoe lang bent u al werkzaam in deze functie?

Question Title

* 3. Waar bent u werkzaam? (meerdere antwoorden mogelijk)

Question Title

* 4. Bent u bekend met de Richtlijn ‘Probleemgedrag voor mensen met een verstandelijke beperking’?

Question Title

* 5. Heeft u scholing gevolgd over de Richtlijn?

B: Vragen over het proces rondom geïntegreerde diagnostiek en beeldvorming bij probleemgedrag

Het doel van geïntegreerde diagnostiek en beeldvorming is te komen tot een werkzame geïntegreerde beschrijvende diagnose, waarin alle dimensies van het aangepaste American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD) model beschreven worden en waaraan alle betrokken disciplines vanuit hun eigen kennis en expertise hebben bijgedragen. Werken volgens het aangepaste AAIDD-model betekent dat er bij beeldvorming en diagnostiek aandacht is voor de verstandelijke mogelijkheden, adaptief gedrag, participatie, gezondheid, context (d.w.z. omgevingsfactoren), ontwikkelingsverloop en ontwikkelingsfactoren en geboden ondersteuning. In het aangepaste AAIDD-model zijn de belangrijke elementen van het biopsychosociale model en het ecologische model geïntegreerd.

Question Title

* 6. Bent u bekend met dit aangepaste AAIDD model?

Question Title

* 7. Van welke andere modellen maakt u gebruik om tot integratie van diagnostiek en beeldvorming te komen?

Question Title

* 8. Met wie werkt u samen bij als het gaat om diagnostiek en beeldvorming? 

Het is mogelijk dat (eerste) beeldvorming onvoldoende handvatten oplevert voor begeleiding en/of behandeling. In dat geval dient meer specialistische kennis en expertise ingezet te worden voor verdere geïntegreerde diagnostiek en beeldvorming.

Question Title

* 9. Welke meer specialistische expertise betrekt u in dit geval? 

Question Title

* 10. Werken deze (uit vraag 9) bij het onderzoeksproces betrokken zorgverleners samen met de persoon met een VB en probleemgedrag en/of diens vertegenwoordiger gedurende het proces?

Question Title

* 11. Zijn er duidelijke afspraken over rollen, taken en verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken zorgverleners?

Question Title

* 12. Is er één contactpersoon aangewezen voor naastbetrokkenen?

Question Title

* 13. Is er één betrokken zorgverlener benoemd tot procescoördinator die overzicht houdt over de te nemen stappen?

Question Title

* 14. Is er één betrokken zorgverlener benoemd tot procescoördinator die ervoor zorgt dat een vertaling wordt gemaakt van de beeldvorming naar een behandelplan en eventuele noodzaak tot vervolgonderzoek kan onderkennen?

Geïntegreerde beschrijvende diagnose

Het doel van geïntegreerde diagnostiek en beeldvorming is te komen tot een werkzame geïntegreerde beschrijvende diagnose, waarin alle dimensies van het aangepaste American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD) model beschreven worden en waaraan alle betrokken disciplines vanuit hun eigen kennis en expertise hebben bijgedragen.

Question Title

* 15. Staat in de beschrijvende diagnose het probleemgedrag duidelijk beschreven evenals de oorzaken en in stand houdende factoren van het probleemgedrag, de kenmerken van de persoon, de context en onderlinge interferentie en samenhang?

Question Title

* 16. Biedt de beschrijvende diagnose (incl. de oorzaken en in stand houdende factoren van het probleemgedrag en de kenmerken van de persoon en de context) handvatten voor het begeleiden en/of behandelen van het probleemgedrag?

Question Title

* 17. Bent u bekend met de aanbeveling uit de richtlijn om meervoudig naar probleemgedrag te kijken? (door ook beeldvorming te doen met betrekking tot 1) Belevingen: de emoties en spanning of stress die de persoon met een VB en andere betrokkenen ervaren als er sprake is van probleemgedrag; 2) Betekenissen: de betekenis, in de vorm van opvattingen en meningen, die de persoon zelf en andere betrokkenen geven aan het probleemgedrag en 3) Belangen en behoeften: de belangen en behoeften die de persoon zelf en andere betrokkenen hebben bij (de oplossing voor) het probleemgedrag, vaak gerelateerd aan het eigen normen en waardensysteem.)

Question Title

* 18. In hoeverre past u meervoudig kijken toe in uw praktijk? 

Question Title

* 19. Bent u bekend met de aanbeveling uit de richtlijn om altijd specifiek naar de situatie te kijken waarin de persoon en diens omgeving zich bevinden?

Question Title

* 20. In hoeverre past u specifiek kijken toe in uw praktijk?

Question Title

* 21. Bent u bekend met de aanbeveling uit de richtlijn om rekening te houden met mogelijke interferenties, disbalans en/of veranderingen over de tijd in de dimensies en factoren?

Question Title

* 22. In hoeverre houdt u in uw dagelijkse praktijk/werk rekening met mogelijke interferenties, disbalans en/of veranderingen over de tijd?

Question Title

* 23. Wordt volgens van tevoren vastgestelde momenten/termijnen tot her-diagnostiek van dimensies en factoren overgegaan?

Kenmerken van de verstandelijke beperking

Voor geïntegreerde diagnostiek en beeldvorming van probleemgedrag bij mensen met een verstandelijke beperking adviseert de richtlijn om aspecten van de verstandelijke beperking in kaart te brengen en daarbij instrumenten te gebruiken die 1) Beperkingen in het intellectueel functioneren meten; 2) De adaptieve vaardigheden meten; en 3) Het communicatieniveau meten.

In bijlage C van de richtlijn staat een overzicht met instrumenten als de GIT2; KAIT; SON-R; WAIS; WNV; SCIL; WISC; ALT; Vineland; SRZ; BRIEF; WCST; VAT; Bourdon-Vos; K-SNAP; NETOL; PRPP; ToM-test; ComVoo; CIO; NNST; PPVT; e.a.)

Question Title

* 24. Werkt u met dergelijke instrumenten?

Question Title

* 25. Zijn dergelijke instrumenten in voldoende mate aanwezig en beschikbaar in uw organisatie?

Question Title

* 26. Maakt u gebruik van (video)observatie?

Oorzaken of in stand houdende factoren

Het doel van geïntegreerde diagnostiek en beeldvorming is het zo vroeg mogelijk her- en onderkennen van oorzaken of in stand houdende factoren van probleemgedrag. Het tijdig onderkennen van deze factoren als risicofactoren voor het ontstaan van probleemgedrag kan tevens bijdragen aan de (secundaire) preventie daarvan.

Question Title

* 27. Maakt u gebruik van de ervaringskennis van de persoon met de verstandelijke beperking en naastbetrokkenen en de duiding die zij daaraan geven?

Question Title

* 28. Gebruikt u bij het in kaart brengen van mogelijke oorzaken of in stand houdende factoren van probleemgedrag en hun onderlinge interferentie de lijst met de 70 belangrijkste somatische aandoeningen die ten grondslag kunnen liggen aan probleemgedrag, zoals ontwikkeld door het CCE?

Question Title

* 29. Gebruikt u bij het in kaart brengen van mogelijke oorzaken of in stand houdende factoren van probleemgedrag en hun onderlinge interferentie bestaande kwaliteitsstandaarden als richtlijnen, zorgstandaarden of generieke modules voor het probleemgedrag of psychische stoornissen; daar waar mogelijk specifiek ontwikkeld voor mensen met een verstandelijke beperking en indien deze niet beschikbaar zijn algemene kwaliteitsstandaarden?

Question Title

* 30. Bent u bekend met de relaties tussen specifieke vormen van probleemgedrag (als zelfverwondend gedrag, eetproblematiek, angstige gedragen e.a) en somatische-, genetische aandoeningen, psychische symptomen, vaardigheden, context en overige factoren (deze staan uitgewerkt in Tabel 1 van de richtlijn)?

C. Tot slot

Question Title

* 31. Wat vraagt het werken volgens de richtlijn Module 1 Beeldvorming van u zelf? (de 5 voor u meest belangrijke aankruisen)

Question Title

* 32. Wat vraagt het werken volgens de richtlijn Module 1 Beeldvorming van uw organisatie? (de 5 meest belangrijke aankruisen)

Question Title

* 33. Wat wilt u ons nog meegeven?

Question Title

* 34. Zou u mee willen werken aan een pilot om te verkennen welke werkprocessen ertoe leiden dat het werken volgens Module 1 Beeldvorming goed verankerd is/wordt binnen uw zorgorganisatie?

Question Title

* 35. Mogen wij naar aanleiding van deze enquête contact met u opnemen?

Dank u wel voor uw medewerking!

T