Een focusgroep is een manier om gegevens te verzamelen over uw doelgroep. Lees hier wat de methode inhoudt en waarom het interessant is voor uw onderzoek.
Een focusgroep is een interview waaraan meerdere mensen tegelijk deelnemen. De interviewer stelt een vraag en de respondenten geven vervolgens antwoord. Ze geven hun mening, vullen elkaar aan of spreken elkaar tegen. Daarbij is het handig als de interviewer ervaring heeft met het leiden van groepsdiscussies, zodat alle standpunten worden gehoord en de geplande tijd wordt gerespecteerd.
Via een focusgroep krijgt u als onderzoeker een goed beeld van de ideeën en gevoelens binnen uw doelgroep. Bezwaren en complimenten komen aan het licht, waarmee uw project de nodige richting krijgt. Een focusgroep is dus vooral een kwalitatieve onderzoeksmethode.
Een focusgroep bestaat normaal gesproken uit 7 tot 12 mensen. Voor de samenstelling van de groep kijken organisatoren meestal naar de beschikbaarheid van respondenten en het onderzoeksdoel. Daarbij is het mogelijk om voor een homogene groep te kiezen of voor een heterogene groep.
Een homogene focusgroep bestaat uit respondenten met een vergelijkbare achtergrond of expertise. De groepsleden lijken in bepaalde aspecten op elkaar, waardoor de communicatie prettig verloopt en de groepsleden met plezier hun ideeën uiten. Wel bestaat hierbij het risico op groepsdenken: respondenten bevragen elkaar dan niet kritisch en uitspraken zijn vaker op aannames gebaseerd.
Een heterogene focusgroep blinkt uit in diversiteit. De respondenten hebben uiteenlopende achtergronden, waardoor de meningen ook verschillen. Dat kan leiden tot interessante en soms verhitte discussies. Het kan er ook toe leiden dat sommige respondenten nieuwe inzichten krijgen en van mening veranderen (al is dat niet het doel van een heterogene focusgroep). In discussieprogramma's op televisie wordt vaak gekozen voor een heterogene groep. Uiteraard wordt dit vooral gedaan om het entertainmentgehalte te verhogen.
Wanneer de groep bijeen komt, worden de deelnemers eerst bedankt voor hun komst. De interviewer stelt zichzelf voor, legt het doel van de focusgroep uit en maakt afspraken: bijvoorbeeld dat er steeds maar één persoon tegelijk aan het woord mag zijn. Eventueel vullen de participanten een vragenformulier in voordat de discussie begint.
Hierna kan de groepsdiscussie beginnen. Al snel zullen deelnemers bepaalde rollen aannemen en op elkaars bijdragen ingaan. Dat kan waardevolle informatie opleveren. Als de tijd op is, sluit de interviewer de focusgroep af en wordt er verteld wat er met de verzamelde gegevens wordt gedaan. Eventueel ontvangen de deelnemers een beloning voor hun aanwezigheid en inzet.
Hoe kleiner de focusgroep, hoe eenvoudiger het is om de groep te leiden. Vooral bij een heterogene groep waarin elke respondent een andere mening of andere ideeën kan hebben. Over het algemeen kunnen we stellen dat een homogene focusgroep groter mag zijn dan een heterogene focusgroep.
Het leiden van een focusgroep noemen we modereren en de interviewer noemen we een moderator. Voor succesvol modereren is het belangrijk om genoeg ervaring te hebben. Flexibiliteit is ook nodig: soms moet het programma worden omgegooid, bijvoorbeeld omdat de behoefte ontstaat om dieper op een onderwerp in te gaan.
Het organiseren van een focusgroep is een uitstekende manier om feedback van daadwerkelijke gebruikers en potentiële klanten te verkrijgen. Bij een homogene focusgroep is het belangrijk om groepsdenken te vermijden. Vraag daarom expliciet of er iemand is die anders over een onderwerp denkt, in het belang van een volledige analyse.
Tip: om beter in kaart te brengen wie uw doelgroep precies is en hoe de groep demografisch in elkaar zit, kunt u SurveyMonkey Audience gebruiken. Met deze tool bepaalt u eenvoudig welke profielen u wel of niet in de focusgroep opneemt.
Voor kwalitatief onderzoek heeft u de keuze uit allerlei gereedschappen, waaronder enquêtes en interviews. Iedere onderzoeksvorm bezit zowel voordelen als nadelen, en dat geldt ook voor de focusgroep. In de onderstaande tabel hebben we ze overzichtelijk voor u op een rijtje gezet.
Focusgroepen bij onderzoek
| Voordelen | Nadelen |
| Ideaal voor kwalitatief onderzoek, omdat u verschillende meningen en gevoelens ontdekt. | Het kan een uitdaging zijn om deelnemers te vinden. Hier kan een budget voor nodig zijn. |
| Een focusgroep maakt taboe-onderwerpen makkelijker bespreekbaar. | Omdat iedereen aan het woord moet komen, kan de moderator nooit te veel vragen voorbereiden. |
| Respondenten vinden het vaak leuker om aan een groepsdiscussie mee te doen dan een enquête in te vullen. | Expertise als moderator is belangrijk om te voorkomen dat een discussie ontspoort. |
| De kans bestaat dat er bias optreedt omdat sommige groepsleden sociaal wenselijke antwoorden geven. |
De focusgroep biedt in sommige gevallen interessante voordelen, waar de nadelen niet tegenop wegen. In andere situaties kunt u voor verschillende vormen van aanpak kiezen, of deze met elkaar combineren. Wilt u bijvoorbeeld marktonderzoek doen, dan is het de vraag of focusgroepen beter zijn dan enquêtes. Wanneer u voor een enquête kiest, biedt SurveyMonkey veel templates die u kunt gebruiken. Daarmee creëert u in een handomdraai een vragenlijst voor uw kwalitatieve onderzoek.
Een focusgroep is een vorm van kwalitatief onderzoek. Een interviewer, ook wel moderator genoemd, stelt vragen aan een groep rond de tien personen. Die worden vervolgens door alle geïnterviewden beantwoord, waarbij ze elkaar kunnen aanvullen of in discussie kunnen gaan. Een focusgroep is vooral interessant voor het verzamelen van kwalitatieve gegevens.
Een focusgroep komt bij elkaar om onder leiding van een moderator over een bepaald onderwerp te praten. Met behulp van vragen discussiëren de groepsleden met elkaar. Het doel is niet om tot een consensus te komen, maar om alle mogelijke gedachten en meningen op tafel te krijgen.
Om de soms verhitte discussies van een focusgroep in goede banen te leiden, helpt het als u beschikt over ervaring als moderator. Soms dient u af te wijken van de vragenlijst wegens tijdgebrek en soms is het juist nodig om extra tijd aan een deelonderwerp te besteden.